Ngày nay, mỹ học bao gồm các lĩnh lực lý luận về bản chất và quy luật của sáng tạo nghệ thuật, lý luận về design, và sự khám phá môi trường đồ vật, lý luận về giáo dục thẩm mỹ.
Sự khám phá thẩm mỹ của con người không chỉ hướng tới thế giới, mà còn hướng vào chính mình. Bởi vì cái đẹp không chỉ là quà tặng của hiện thực, mà còn hoa trái từ cõi tâm linh sâu thẳm của con người. Cái đẹp trong tác phẩm nghệ thuật, theo F Nietzsche là biểu hiện hoàn tất nhất của nhân cách tác giả, một tấm danh thiếp đặc biệt tinh vi.
Với tư cách là chủ thể thẩm mỹ, con người không dừng lại ở sự khám phá thẩm mỹ, mà còn tiến đến sự phát minh, sáng tạo ra những giá trị mới theo quy luật của cái đẹp. Sự phát minh đó sẽ để lại dấu ấn trên đời sống tinh thần, và làm cho thế giới trở thành thế giới của con người, do con người.
Từ những nhận xét trên, chúng ta có thể đi tới kết luận: “Mỹ Học là khoa học về bản chất của ý thức, thẩm mỹ và hoạt động thẩm mỹ nơi con người, nhằm khám phá và phát minh ra những giá trị trên cơ sở quy luật của cái đẹp, trong đó nghệ thuật là giá trị cao nhất”.
Một quan niệm như vậy về mỹ học, bao gồm các tiền đề lý luận sau đây:
01. Mỹ Học là một khoa học, nghĩa là nó được xây dựng trên cơ sở của các khái niệm và mệnh đề suy lý của tư duy trừu tượng, hướng đến việc tìm hiểu những vấn đề có tính bản chất, và quy luật của ý thức thẩm mỹ và hoạt động thẩm mỹ.
02. Đó là khoa học về hoạt động của tinh thần, ý thức con người trong khi hướng tới thế giới, và chứng minh. Như vậy, Mỹ Học không nhằm nghiên cứu vẻ đẹp của một dòng sông, hay một bản nhạc, mà nhằm nghiên cứu ý thức của con người, trong khi phát hiện ra vẻ đẹp của dòng sông và sáng tạo ra cái đẹp của nhạc phẩm, từ đó mà rút ra đặc điểm chung của phạm trù cái đẹp.
03. Mỹ Học gắn liền không chỉ với sự khám phá ra những giá trị đã có trong thế giới hiện thực, hay trong thế giới tâm linh của con người, mà còn với sự phát minh, sáng tạo ra những giá trị mới. Như vậy, Mỹ Học không thể bằng lòng với lý luận phản ánh mà phải vươn tới lý luận về sự sáng tạo của con người theo quy luật của cái đẹp.
04. Những giá trị nói ở đây là những giá trị được hình thành và phát minh trên cơ sở quy luật của cái đẹp, tức là những giá trị thẩm mỹ. Nói đến giá trị là nói đến cái nhìn, cách đánh giá, nghĩa là nói đến mối quan hệ.
Chỉ có thể khám phá, phát minh ra những giá trị thẩm mỹ, nếu xác lập được cái nhìn thẩm mỹ, và mối quan hệ thẩm mỹ. Tư cách chủ thể của con người đối với thế giới hiện ra trên nhiều mối quan hệ khác nhau: kinh tế, chính trị, đạo đức, …
Quan hệ thẩm mỹ không nhất thiết đối lập với các quan hệ đó, nhưng nhất thiết phải khác về bản chất với các quan hệ đó. Quan hệ thẩm mỹ không đặt nền tảng trên sự thỏa mãn, nhưng động cơ về kinh tế, sự mưu cầu những lợi ích về chính trị, hay sự chiều theo những quy luật đạo đức hiện hành.
Quan hệ thẩm mỹ là quan hệ làm thanh lọc con người, tách con người khỏi những mối ràng buộc có tính cách vật chất, nhằm thiết lập một sợi dây tinh thần giữa con người đối với thế giới, và đối với chính mình trên cơ sở làm đẹp.
05. Thừa nhận thiết kế mỹ thuật và những phương diện khác của đời sống thẩm mỹ, cũng là hoạt động khám phá và phát minh ra cái giá trị thẩm mỹ, điều đó không có nghĩa là đánh đồng vai trò của chúng với vai trò của nghệ thuật trong tư cách đối tượng nghiên cứu của mỹ học.
Cần phải xem nghệ thuật là giá trị thẩm mỹ cao nhất, bởi vì ở đó, quy luật về sự hài hòa, tức là quy luật của cái đẹp, được thực hiện hoàn hảo hơn đâu hết. Không phải ai khác mà chính những nghệ sĩ tài năng là thầy dạy cho công chúng biết thế nào là giá trị thẩm mỹ.
Mặt khác, với tư cách là đối tượng ưu tiên nhất của nghiên cứu mỹ học, nghệ thuật không những tạo tiền đề cho sự thai nghén, và ra đời những tư tưởng mỹ học sâu sắc, mà còn góp phần điều chỉnh, uốn nắn những tư tưởng mỹ học đã lỗi thời và lạc hậu. Với một quan niệm như vậy, về đối tượng của mỹ học, cơ cấu của công trình. Mỹ Học Đại Cương bao gồm sau đây:
– Mỹ học là gì?: giải quyết vấn đề đối tượng và xác lập một định nghĩa cho Mỹ Học.
– Ý thức thẩm mỹ: nghiên cứu những cấp độ hoạt động ý thức của con người, với tư cách là chủ thể thẩm mỹ.
– Các phạm trù thẩm mỹ: nghiên cứu các phạm trù thẩm mỹ như cái đẹp, cái cao cả, cái bi, cái hài như là những công cụ của tư duy nhằm nhận thức và đánh giá các hiện tượng thẩm mỹ trong đời sống và trong nghệ thuật.
– Nghệ thuật như một lĩnh vực thẩm mỹ: nghiên cứu bản chất và đặc trưng của nghệ thuật, lãnh vực hoạt động trung tâm của sự sáng tạo ra những giá trị theo quy luật của cái đẹp.
– Các loại hình nghệ thuật: nghiên cứu đặc điểm, của các loại hình nghệ thuật (văn học, hội họa, âm nhạc, sân khấu, điện ảnh, điêu khắc, … ) nhằm làm rõ bản chất và quy luật của sự khám phá và phát minh thẩm mỹ.
– Vấn đề giáo dục thẩm mỹ: trả lời câu hỏi có thể giáo dục thẩm mỹ cho con người hay không, và giáo dục bằng cách nào?
Lê Ngọc Trà
Lâm Vinh
Huỳnh Như Phương
Bạn đang xem bài viết:
Những quan niệm về Mỹ Học có các tiền đề lý luận là gì?
Link https://myhocdaicuong.com/dai-cuong/nhung-quan-niem-ve-my-hoc-co-cac-tien-de-ly-luan-la-gi.html