Lê Ngọc Trà

“Con người là một cây sậy, nhưng là một cây sậy biết suy nghĩ” theo L Pascal. Năng lực ý thức chính là dấu hiệu phân biệt con người với các động vật khác.

Phạm trù thẩm mỹ là khái niệm thể hiện nhận thức khái quát của con người, về những hiện tượng thẩm mỹ trong tự nhiên, và trong xã hội, ở con người và trong nghệ thuật.

Trong phạm trù thẩm mỹ, chúng ta cùng nhau đi qua một vài nét khám phá về cái cao bi, cái hài, cái cao cả trong phạm trù thẩm mỹ như thế nào?

Cảm xúc thẩm mỹ là trạng thái xúc động trực tiếp nảy sinh khi con người tri giác các khách thể thẩm mỹ: thiên nhiên, con người, các sản phẩm lao động, các công trình nghệ thuật.

Tình cảm thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ là nét biểu hiện độc đáo của bản chất con người. Ngoài khả năng lao động sáng tạo, ngoài những năng lực.

Định nghĩa Mỹ Học là Triết Học về Nghệ Thuật hay đã nêu bật được đối tượng then chốt nhất, của Mỹ Học là sự sáng tạo nghệ thuật, nhưng vẫn chưa làm bằng lòng tất cả các nhà nghiên cứu, đặc biệt là những nhà nghiên cứu Mác Xít.

Có 5 mục tiêu trực tiếp và năng động nhất. Đó là tình cảm và lý trí; cá nhân và xã hội; hai khuyết tật cần ngăn ngừa; vài quy luật của thị hiếu; để có một thị hiếu tốt.

Con người là một sinh vật không bao giờ bằng lòng với những điều đang có trước mắt, nó luôn luôn có khát vọng vươn tới sự hoàn thiện hoàn mỹ trong viễn cảnh tương lai.

Có 3 loại hình nghệ thuật. Đó là, nhóm nghệ thuật thời gian không miêu tả như: âm nhạc và múa. Nhóm nghệ thuật không gian miêu tả và không miêu tả như: hội họa, đồ họa và điêu khắc. Nhóm nghệ thuật tổng hợp như: sân khấu và điện ảnh.

Từ khi người ta ý thức được vai trò và tác dụng của nghệ thuật đối với đời sống con người, thì cũng đồng thời hình thành khái niệm giáo dục thẩm mỹ.

So với đạo đức học và logic học, thì mỹ học hình thành như một khoa học muộn hơn rất nhiều. Trong khi các ngành khoa học trên đã được định danh và xây dựng ngay từ những thế kỷ trước Công Nguyên.

Trong suốt hơn hai mươi thế kỷ, mỹ học đã nép mình trong triết học. Cuộc tranh luận giữa thế giới quan duy tâm và thế giới quan duy vật, đã chi phối các quan niệm thẩm mỹ.

Cái đẹp có mặt trong nhiều lĩnh vực. Nhưng có lẽ không ở đâu, cái đẹp hiện ra đậm nét như là ở trong nghệ thuật. Nếu khi làm một bộ bàn ghế, người ta quan tâm trước hết đến giá trị thực dụng của nó.

Hệ thống hóa, phân loại các loại hình nghệ thuật và phân tích mối quan hệ giữa các nghệ thuật là một trong những đối tượng nghiên cứu quan trọng của mỹ học.

Tìm cái đẹp trong nghệ thuật có nghĩa là xét xem trong nghệ thuật, cái đẹp bộc lộ như thế nào, hiện ra ở đâu. Trước hết, chúng ta bắt đầu từ nội dung của tác phẩm.

Cấu trúc về sự hài hòa chính là cấu trúc lý tưởng của tự nhiên, và đời sống xã hội. Thế thì, các lĩnh vực mà cái đẹp thể hiện trong khuôn khổ của phạm trù thẩm mỹ sẽ như thế nào?

Ngày nay, mỹ học bao gồm các lĩnh lực lý luận về bản chất và quy luật của sáng tạo nghệ thuật, lý luận về design, và sự khám phá môi trường đồ vật, lý luận về giáo dục thẩm mỹ.

Chúng ta nói nghệ thuật là nơi tập trung cao nhất quan hệ thẩm mỹ của con người với hiện thực, và nói đã là nghệ thuật thì phải đẹp, không đẹp không thành nghệ thuật. Nhưng tại sao lại không thể nói “cái đẹp là nghệ thuật” ?

Thị hiếu thẩm mỹ cũng như mọi hiện tượng khác đều mang tính chất quy luật. Có nhiều loại quy luật chi phối, nhưng có ba loại thường xuyên tác động đến sự hình thành và phát triển của thị hiếu.

Là một bộ phận hợp thành của ý thức thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ thể hiện sự bằng lòng, và hứng thú của chủ thể khi tiếp nhận và đánh giá các đối tượng thẩm mỹ nhất định.

Con người bao giờ cũng sáng tạo theo quy luật của cái đẹp. Nghĩa là khi làm ra bất kỳ sản phẩm nào, trong đó có các tác phẩm nghệ thuật, ngoài những mục đích thiết thực khác.