Việt Nam là một trong những quốc gia có dân số sử dụng Internet tích cực nhất trên thế giới với khoảng 72,1 triệu người (số liệu năm 2022 của We are Social).
1. Mục đích của cẩm nang phòng chống tin giả.
Xu hướng người dân đọc tin tức qua mạng, sử dụng mạng xã hội để chia sẻ thông tin ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, không gian mạng với đặc tính dễ ẩn danh, lan truyền nhanh đã trở thành môi trường thuận lợi cho hoạt động phát tán tin giả, tin sai sự thật.
Tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng có nội dung liên quan đến nhiều lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế đến văn hóa, xã hội…, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, danh dự của các tổ chức, cá nhân; ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, gây thiệt hại về kinh tế…
Nhiều thông tin thiếu kiểm chứng, bịa đặt, phản cảm được người dùng mạng xã hội chia sẻ rộng rãi gây bức xúc trong dư luận xã hội. Trong bối cảnh đó, Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện cuốn “Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng” với mục tiêu:
– Nâng cao nhận thức về trách nhiệm trên không gian mạng cho người dùng Internet ở Việt Nam.
– Cung cấp các thông tin, kỹ năng cơ bản để các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia không gian mạng có kiến thức tổng quan, cần thiết để nhận biết, ứng phó và xử lý có hiệu quả với tình trạng tin giả, tin sai sự thật có xu hướng tăng trên không gian mạng hiện nay.
2. Nguyên tắc xây dựng Cẩm nang phòng chống tin giả tin sai sự thật.
– Căn cứ các quy định của pháp luật, Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội của Bộ Thông tin và Truyền thông, quy tắc ứng xử của một số Bộ, ngành, tổ chức Hội, đoàn thể, các quy trình xử lý thông tin của Trung tâm Xử lý tin giả Việt Nam (VAFC).
– Dựa trên các vấn đề thực tế mà người sử dụng thường gặp khi tương tác trên môi trường mạng.
– Tham khảo các tài liệu nghiên cứu, kinh nghiệm thực tế của một số nước và các nguyên tắc cộng đồng của các nền tảng xuyên biên giới lớn.
3. Nội dung Cẩm nang phòng chống tin giả tin sai sự thật.
Nội dung của Cẩm nang bao gồm một phần tóm tắt ngắn gọn, dễ hiểu, dễ sử dụng, là những kỹ năng cơ bản để người sử dụng có thể nhận biết, ứng phó và xử lý có hiệu quả khi gặp một tin giả, tin sai sự thật.
Nội dung chính tập trung trình bày những kiến thức cụ thể: Khái niệm tin giả trên không gian mạng; Hướng dẫn nhận biết tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng; Tác động của tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng; Trách nhiệm của người dùng và nhà cung cấp dịch vụ khi hoạt động trên không gian mạng; Quy trình rà quét, phát hiện và xử lý tin giả trên không gian mạng; Các quy định xử phạt; Những câu hỏi thường gặp.
4. Tám điều cần nhớ phòng chống tin giả tin sai sự thật.
4.1 Dấu hiệu nhận biết một tin giả tin sai sự thật.
Khi đọc thông tin trên mạng, nếu thấy có những dấu hiệu sau, thì rất có thể bạn đang đọc một tin giả:
– Tiêu đề giật gân, thu hút, nội dung thông tin mới lạ, thường đề cập đến một vấn đề nóng đang được nhiều người quan tâm.
– Thông tin không ghi nguồn hoặc nguồn không rõ ràng.
– Thông tin xuất phát từ những trang website, tài khoản, kênh nội dung trên mạng xã hội thường xuyên tung tin giả, hoặc từ những trang, tài khoản, kênh không thuộc cơ quan báo chí chính thống hoặc cơ quan nhà nước.
4.2 Cách xác định tin giả tin sai sự thật.
Khi nghi ngờ một tin giả, bạn cần thực hiện những bước sau để kiểm tra và xác minh:
– Xem xét nguồn tin, kiểm tra tác giả.
– Kiểm tra thông tin, hình ảnh minh họa, và đường dẫn liên kết.
– Kiểm tra thời gian.
– Đọc toàn bộ nội dung, tìm những điểm nghi ngờ, mâu thuẫn.
– Đối chiếu với thông tin trên báo chí chính thống hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc các cơ quan chức năng.
4.3 Làm thế nào để tránh bẫy tin giả tin sai sự thật?
Ngày nay, tin giả có thể được tạo ra bằng nhiều phương thức tinh vi, khiến cho ngay cả khi bạn là một công dân có trách nhiệm, thì vẫn có thể vô tình sập bẫy tin giả. Vì vậy, bạn cần tự trang bị một số kiến thức cần thiết, để bảo vệ chính mình khỏi những nguy cơ từ trên mạng.
– Không tin ngay vào tất cả mọi thứ bạn thấy trên mạng.
– Suy nghĩ hai lần trước khi chia sẻ, đăng tải hoặc bình luận video, hình ảnh, tin tức trên mạng.
– Hỏi thăm, tham khảo ý kiến của bạn bè, người thân khi bạn cảm thấy chưa chắc chắn, hoặc chờ sự xác nhận thông tin từ cơ quan báo chí chính thống, hoặc cơ quan có thẩm quyền.
4.4 Phải làm gì nếu lỡ đăng tải và chia sẻ tin giả tin sai sự thật?
Bạn cần phải gỡ bỏ thông tin sai sự thật. Bạn cần phải đưa ra lời đính chính và xin lỗi. Bạn cần phải hợp tác với cơ quan chức năng nếu có yêu cầu.
4.5 Cách xử lý khi thấy tin giả tin sai sự thật?
Khi phát hiện một tin giả, các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thể thông báo đến Trung tâm Xử lý tin giả Việt Nam (VAFC) thuộc Cục phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông) hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền tại địa phương.
* Các bước cần làm khi thấy tin giả là gì?
– Lưu lại bằng chứng (lưu lại đường link, chụp ảnh màn hình tin, bài viết nghi là giả, tải video nghi là giả về máy tính, điện thoại của mình,…).
– Không chia sẻ và cảnh báo cho người thân và bạn bè, không chia sẻ những thông tin nghi ngờ là giả này.
– Cảnh báo cho người đang đăng tải, chia sẻ những thông tin này về khả năng họ đang lan truyền tin giả và hậu quả của việc này.
– Thông báo tin giả (kèm theo thông tin, bằng chứng) đến cơ quan chức năng có thẩm quyền theo các cách sau:
Trung tâm Xử lý tin giả Việt Nam (VAFC) thuộc Cục phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông) thông qua các phương thức sau:
Website https://tingia.gov.vn
Email [email protected]
Hotline 18008108
Đến cơ quan chức năng có thẩm quyền tại địa phương (Sở Thông tin và Truyền thông hoặc Văn phòng UBND các tỉnh, thành phố. Có thể lấy thông tin liên hệ qua website của các cơ quan này.
4.6 Hành động có trách nhiệm trên không gian mạng
Không gian mạng là phương tiện tuyệt vời để kết nối mọi người, nhưng cũng ẩn chứa những rủi ro và cạm bẫy. Không phải mọi thứ trên mạng Internet, đều an toàn và đáng tin cậy.
Vì vậy, hành động có trách nhiệm trên không gian mạng, là cách duy nhất mà mỗi cá nhân, tổ chức có thể bảo vệ mình, bảo vệ những người xung quanh và góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tuân thủ luật pháp.
– Đối với người dùng: 4 nguyên tắc để hành động có trách nhiệm trên không gian mạng. Đó là suy nghĩ hai lần trước khi chia sẻ, tải (hoặc đăng), hoặc bình luận video, hình ảnh, tin tức trên mạng, không thực hiện các thao tác trên, nếu không chắc chắn về thông tin.
Ngoài ra, cần phải kiểm tra, xem xét nguồn tin, tác giả, độ tin cậy của thông tin. Tôn trọng suy nghĩ và quyền riêng tư của bản thân và của người khác. Thông báo cho cơ quan có thẩm quyền nếu phát hiện tin giả và tin sai sự thật.
– Đối với các tổ chức, cơ quan nhà nước: Chủ động cung cấp thông tin chính xác cho người dẫn, thông qua nhiều phương thức khác nhau. Xác thực, minh bạch thông tin, tạo niềm tin cho người dân.
– Đối với cơ quan báo chí: Giữ vững các giá trị cốt lõi, không chạy theo nhu cầu giật tít, câu view để đưa những thông tin không chính xác, không để thông tin trên mạng xã hội dẫn dắt. Có trách nhiệm kiểm chứng thông tin, phản bác tin giả, tin sai sự thật.
– Đối với nhà cung cấp dịch vụ trong và ngoài nước: Cảnh báo cho người dùng về rủi ro, mối nguy hiểm khi hoạt động trên không gian mạng.
Đảm bảo đầy đủ điều kiện về kỹ thuật, công nghệ để chủ động loại bỏ, ngăn chặn thông tin có nội dung vi phạm (tin giả, tin sai sự thật). Phối hợp với cơ quan chức năng để xử lý, ngăn chặn thông tin vi phạm.
– Đối với người quảng cáo, người phát hành quảng cáo, người kinh doanh dịch vụ quảng cáo: Không quảng cáo sai sự thật. Có trách nhiệm kiểm soát để không đặt sản phẩm quảng cáo vào nội dung vi phạm pháp luật (tin giả, tin sai sự thật). Không hợp tác đặt quảng cáo với các trang thông tin điện tử, tài khoản, kênh nội dung, trang cộng đồng (fanpage) vi phạm pháp luật.
4.7 Hậu quả của việc cung cấp chia sẻ tin giả tin sai sự thật là gì?
Rạn nứt các mối quan hệ. Gây ra những phiền toái, phân biệt đối xử, cô lập và xa lánh,… cho những người liên quan. Ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của bản thân và người khác.
Tổn thương đến sức khỏe cả về thể chất và tinh thần. Bị phạt tiền hoặc khởi tố hình sự tùy theo mức độ nghiêm trọng của sự việc theo quy định pháp luật.
4.8 Các mức phạt hành chính xử lý hình sự tin giả tin sai sự thật.
– Đối với cá nhân, tổ chức:
Hành vi tung tin giả, tin sai sự thật. Xúc phạm danh dự nhân phẩm tổ chức, cá nhân khác. Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân. Cá nhân bị phạt tiền từ 5 triệu đến 10 triệu đồng. Tổ chức, doanh nghiệp bị phạt tiền từ 10 triệu đến 20 triệu đồng và buộc gỡ bỏ thông tin.
Quảng cáo sai sự thật, quảng cáo hàng giả. Cá nhân bị phạt tiền từ 5 triệu đến 10 triệu đồng. Tổ chức, doanh nghiệp bị phạt tiền từ 10 triệu đến 20 triệu đồng và buộc gỡ bỏ thông tin.
Đặt sản phẩm quảng cáo vào nội dung vi phạm pháp luật (thông tin xuyên tạc, tin giả, tin sai sự thật). Cá nhân bị phạt tiền từ 7,5 triệu đến 10 triệu đồng. Tổ chức, doanh nghiệp bị phạt tiền từ 15 triệu đến 20 triệu đồng và buộc gỡ bỏ quảng cáo vi phạm.
– Đối với nhà cung cấp dịch vụ:
Chủ động cung cấp đường dẫn đến trang thông tin điện tử, hoặc ứng dụng có nội dung vi phạm pháp luật (thông tin xuyên tạc, tin giả, tin sai sự thật). Phạt tiền từ 30 triệu đến 50 triệu đồng.
Chủ động lưu trữ, truyền đưa thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, vu khống, xuyên tạc, thông tin bịa đặt, gây hoang mang. Phạt tiền từ 50 triệu đến 70 triệu đồng, tịch thu tang vật và phương tiện vi phạm. Tước quyền sử dụng Giấy phép từ 03 tháng đến 06 tháng.
Nếu vi phạm nghiêm trọng có thể bị xử lý hình sự:
– Tội làm nhục người khác. Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015. Phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Hình thức xử phạt bổ sung, phạt từ 10 triệu đến 30 triệu đồng. Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề từ 01 năm đến 05 năm.
– Tội vu khống. Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Phạt tù từ 01 năm đến 03 năm. Hình thức xử phạt bổ sung, phạt từ 10 triệu đến 50 triệu đồng. Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề từ 01 năm đến 05 năm.
– Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Phạt cải tạo không giam giữ từ 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
– Phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
– Tội làm, tàng trữ, phát tán, hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Điều 117 Bộ luật Hình sự năm 2015. Phạt tù từ 05 năm đến 12 năm.
Nguyễn Long Biên
Trương Minh Đức
Xem thêm bài viết: Quy định về tin giả trong tiêu chuẩn cộng đồng trên mạng xã hội
Bạn đang xem bài viết:
Cẩm nang 8 điều cần nhớ phòng chống tin giả
Link https://myhocdaicuong.com/blog/cam-nang-8-dieu-can-nho-phong-chong-tin-gia.html