Cái tồn đọng lớn nhất của các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương hiện nay với tư cách là phương tiện Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên khi bước vào kinh tế thị trường, đó là sự thiếu hụt cả về chuyên môn lẫn tư tưởng.
Vì thế trong những năm qua, còn nhiều sản phẩm âm nhạc theo kiểu “mì ăn liền” đã không thể giúp ích gì trong nhiệm vụ Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên; số còn lại tuy đã hướng mạnh vào việc giáo dục cái đúng, cái tốt, cái đẹp, xây dựng những tình cảm, thị hiếu thẩm mỹ lành mạnh, song nhìn chung, chưa đủ sức tấn công, đẩy lùi lối sống “phi nhân tính” đang có nguy cơ phát triển lan rộng.
Một bộ phận văn nghệ sĩ có biểu hiện xa rời “thiên chức” sáng tạo và trách nhiệm công dân của người nghệ sĩ, chạy theo nhu cầu của thị trường và thị hiếu thiếu lành mạnh của một bộ phận công chúng.
Đội ngũ cán bộ làm công tác Văn Hóa, Nghệ Thuật còn thiếu; trình độ, năng lực tham mưu, quản lý về Văn Hóa, Nghệ Thuật có nơi, có chỗ còn hạn chế. Công tác lý luận, phê bình âm nhạc ít phát triển, tính chiến đấu kém, khen chê chưa chính xác. Tình hình đó cho thấy, toàn bộ việc hình thành các khía cạnh thẩm mỹ của sinh viên không thể bó hẹp trong phạm vi nhà trường.
Cũng chính vì thế, đặt vấn đề về việc “thẩm mỹ hóa” môi trường, xây dựng một “lối sống mới” theo quy luật của cái đẹp ngày càng có giá trị cao với ý nghĩa thiết thực, góp phần khơi gợi, nuôi dưỡng và làm giàu thêm những cảm xúc, tình cảm trong sáng, những thị hiếu lành mạnh và lý tưởng thẩm mỹ cao đẹp.
Nói cách khác, để nâng cao chất lượng Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương, thì hơn bao giờ hết, sinh viên phải được sống trong môi trường có tính thẩm mỹ cao.
Khi những sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương phản ánh cái đẹp càng được phổ biến rộng, thì thị hiếu thẩm mỹ, thị hiếu nghệ thuật của người dân nói chung, sinh viên nói riêng càng được nâng cao; quan điểm thẩm mỹ đúng đắn sẽ phổ quát rộng rãi toàn bộ đời sống thẩm mỹ; những quan điểm phản thẩm mỹ, thiếu lành mạnh sẽ bị đẩy lùi và không còn điều kiện phát triển.
Đó là một trong những giải pháp tốt nhất để Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương ở nước ta hiện nay. Để làm được điều đó, trong nhận thức của các cấp, các ngành và toàn dân, Giáo Dục Thẩm Mỹ cần phải là một vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt trong giáo dục ở nước ta hiện nay.
Trước những yêu cầu đặt ra trong nhiệm vụ Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên, cũng như để khắc phục những hạn chế đang tồn tại, góp phần nâng cao chất lượng Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương ở nước ta.
Ngay tại nhà trường – nơi sinh viên đang theo học cần có những giải pháp tạo điều kiện cho sinh viên có vốn kiến thức chắc chắn về thẩm mỹ, giúp họ biết cách lựa chọn các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương lành mạnh, có chất lượng để thưởng thức.
Đồng thời hiểu được cái hay, cái đẹp, cũng như nhận ra những cái chưa hay, chưa đẹp của các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương đang được phổ biến trong xã hội hiện nay. Trên cơ sở đó, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp chủ yếu sau:
1. Tiếp tục đổi mới, đa dạng hóa các phương thức giáo dục thẩm mỹ cho sinh viên thông qua âm nhạc đại chúng trong nhà trường.
Để đổi mới và nâng cao chất lượng của việc sử dụng các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương phản ánh cái đẹp trong Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên, các trường cần thử nghiệm và triển khai nhiều dạng hoạt động Giáo Dục Thẩm Mỹ.
Mỗi dạng hoạt động cần quan tâm xây dựng kế hoạch chi tiết, phù hợp với từng bối cảnh cụ thể, như: Nội dung chính của hoạt động nhằm giáo dục cái gì? Tổ chức chương trình như thế nào? Khi nào nên thực hiện? Địa điểm thực hiện ở đâu sẽ phù hợp?…
Từ đó, các trường có thể thiết kế các dạng chương trình Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương cho sinh viên bằng các phương thức khác nhau và giao nhiệm vụ triển khai thực hiện các chương trình đó cho các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, mà nòng cốt là các tổ chức Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên của nhà trường.
Dưới đây là một số dạng thức hoạt động Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương có thể áp dụng để triển khai:
* Thứ nhất, tăng cường cho sinh viên tham gia thưởng thức các chương trình biểu diễn Âm Nhạc Đại Cương có chất lượng nghệ thuật cao.
Nhà trường nên phối hợp với các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp để tổ chức các buổi biểu diễn Âm Nhạc Đại Cương có chất lượng nghệ thuật cao (miễn phí hoặc liên kết, kêu gọi nhà tài trợ giúp sinh viên có thể mua được vé với giá ưu đãi).
Trong đó, cần chú ý đến việc thường xuyên đưa các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương có nội dung thể hiện những vấn đề của dân tộc, thời đại, những tác phẩm mà qua đó, góp phần đẩy lùi cái xấu, cái ác trong xã hội.
Bên cạnh các chủ đề ca ngợi quê hương đất nước, con người Việt Nam, cần mở rộng các chủ đề phản ánh tâm tư, nguyện vọng, tình cảm, trách nhiệm của tuổi trẻ đối với bản thân, gia đình, nhà trường, quê hương và đất nước, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu âm nhạc lành mạnh của sinh viên.
Ưu tiên sử dụng các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương kết hợp với âm nhạc truyền thống của dân tộc trong các chương trình, nhằm giới thiệu đến đông đảo sinh viên những nét âm nhạc đặc sắc và sự đa dạng trong Văn Hóa Nghệ Thuật Việt Nam, khơi dậy những cảm xúc trong sáng, lành mạnh, vừa mang tính dân tộc, vừa mang “hơi thở” thời đại.
Ngoài ra, nhà trường có thể kết hợp tổ chức cho sinh viên tham quan các nhà hát trước và sau khi tham gia thưởng thức các tiết mục biểu diễn âm nhạc. Lợi ích của hoạt động này nhằm đem lại nhiều trải nghiệm độc đáo cho sinh viên; không những giúp sinh viên có những giây phút thoải mái, thư giãn sau những giờ học tập trên giảng đường.
Mà còn giúp họ thêm hiểu về hoạt động của các nghệ sĩ, chuyên viên kỹ thuật và nhà quản lý trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn; đồng thời hiểu hơn về giá trị, nét đặc thù của các nhà hát, nhất là với các nhà hát có giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc.
* Thứ hai, thường xuyên tổ chức các buổi biểu diễn, các cuộc thi âm nhạc cho sinh viên.
Lợi thế của các chương trình này là thông qua các hoạt động biểu diễn, các cuộc thi âm nhạc, nhà trường có thể lồng ghép các nội dung cần giáo dục đến với đông đảo sinh viên mà vẫn có thể cuốn hút sự hào hứng tham gia của sinh viên.
Nhà trường cần xây dựng các hướng dẫn cụ thể về nội dung của các buổi biểu diễn, các cuộc thi âm nhạc sao cho phù hợp với chủ đề đã được định hướng trước; không để sinh viên sử dụng các ca khúc đại chúng có nội dung thiếu lành mạnh, không phù hợp với nội dung Giáo Dục Thẩm Mỹ, gây ảnh hưởng xấu đến ý thức thẩm mỹ của sinh viên.
Trong xây dựng nội dung chương trình, cần chú ý đến kết cấu tổng thể, có sự dẫn dắt, giải thích cặn kẽ về các tác phẩm Âm Nhạc Đại Cương được sử dụng. Chú trọng xây dựng các chương trình biểu diễn có sự tham gia của các khách mời là những nghệ sĩ đến từ các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp, các chuyên gia về âm nhạc, nhất là các nhà lý luận, phê bình âm nhạc để có sự giao lưu, tương tác trong chương trình.
Các chương trình cần phải được kiểm duyệt chặt chẽ trong tất cả các khâu: từ việc hoàn thiện về mặt thực hành biểu diễn, tác phong của người biểu diễn cho đến cả trang phục, đạo cụ, thiết kế sân khấu, múa minh họa,… để buổi biểu diễn đạt hiệu quả nhất có thể. Theo đó, trang phục biểu diễn phải phù hợp với tiết mục, hạn chế việc lạm dụng nhiều đạo cụ gây phản cảm. Múa minh họa cũng cần phù hợp với nội dung, tiết tấu và giai điệu bài hát.
Nhà trường cần tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho sinh viên hiểu được rằng, các màn múa minh họa là một phần quan trọng của tiết mục biểu diễn âm nhạc, có ảnh hưởng nhất định đến thẩm mỹ của sinh viên; vì thế, không được coi đó là yếu tố phụ, dẫn đến sự chuẩn bị qua loa, hời hợt trong việc dàn dựng và biểu diễn các tiết mục múa minh họa.
Sự cảm thụ tích cực của sinh viên với âm nhạc không chỉ dừng ở việc để cho họ hát lại những bài hát được người hướng dẫn truyền thụ (hoặc hát theo các nghệ sĩ thông qua các sản phẩm âm nhạc được phát hành), mà quan trọng hơn cả, đó là những tri thức, kỹ năng âm nhạc ở sinh viên sẽ được hình thành và tồn tại lâu bền khi họ được rèn luyện thường xuyên và được tham gia biểu diễn.
Tất cả các hình thức biểu diễn tác phẩm âm nhạc (được định hướng từ chính nhà trường) như: Đồng ca, đơn ca, hát kết hợp với múa, hát kết hợp trò chơi, vận động theo nhạc,… đều có thể tạo cho sinh viên những hứng thú nhất định, nhất là khi sinh viên được trực tiếp hóa thân vào nhân vật, vào khung cảnh để thể hiện những cái đẹp trong âm nhạc.
Chính quá trình được tìm hiểu, luyện tập để biểu diễn các tiết mục âm nhạc đã hình thành trong sinh viên thái độ đúng đắn về cái đẹp mà các tác phẩm âm nhạc đó mang lại.
Đặc biệt, trong các cuộc thi âm nhạc, với những thông tin phản hồi từ ban giám khảo, sinh viên có thể nhận ra thế mạnh và những phần họ thể hiện tốt nhất trong màn trình diễn của mình, cũng như nhận thấy những thiếu sót cần khắc phục trong kỹ năng biểu diễn.
Quá trình nhận phản hồi từ các chuyên gia âm nhạc với những ý kiến đa dạng sẽ giúp sinh viên tiến bộ hơn và cũng từ đó mà hình thành nên những kinh nghiệm thẩm mỹ đúng đắn cho bản thân, góp phần nâng cao thẩm mỹ âm nhạc cho mỗi người.
* Thứ ba, tổ chức cho sinh viên tham gia các buổi nói chuyện chuyên đề, tìm hiểu về lịch sử, văn hóa âm nhạc của đất nước và các nền văn minh âm nhạc khác trên thế giới.
Buổi nói chuyện và giao lưu có thể được tiến hành với sự tham gia của các nghệ sĩ, chuyên gia âm nhạc, các nhà nghiên cứu lý luận, phê bình âm nhạc và cả các chuyên gia về mỹ học, nghệ thuật học.
Thông qua các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương, các chuyên gia sẽ tiến hành kết hợp giữa phương pháp thuyết trình và sử dụng tình huống, đặt câu hỏi để đưa sinh viên vào một hoàn cảnh thực tế, qua đó sinh viên phải phân tích, đánh giá và đưa ra quyết định của mình về những cái hay, cái đẹp cũng như cái chưa hay, chưa đẹp trong các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương mà họ được nghe.
Chương trình này không những có thể hỗ trợ, bồi dưỡng cho sinh viên các tri thức chung về lý luận và lịch sử nghệ thuật âm nhạc cũng như các tri thức cơ bản về thẩm mỹ âm nhạc, mà còn giúp họ phát triển các kỹ năng “mềm” quan trọng khác như thuyết trình, thảo luận và trao đổi, cũng như kỹ năng phân tích và làm việc nhóm.
Mặt khác, thông qua những giờ học này, người hướng dẫn cũng có điều kiện để phát hiện ra các sinh viên có năng khiếu nghệ thuật, có năng lực cảm thụ âm nhạc tốt, từ đó giúp nhà trường bổ sung lực lượng cho đội văn nghệ xung kích, hay thậm chí là định hướng nghề nghiệp để họ có thể phát huy hết khả năng của bản thân.
Trong các buổi nói chuyện chuyên đề về âm nhạc, không nhất thiết chỉ chú trọng xây dựng các nội dung riêng biệt về Âm Nhạc Đại Cương, mà có thể mở rộng ra các chuyên đề về các dòng nhạc khác nhau, như âm nhạc cổ điển hay âm nhạc truyền thống dân tộc.
Việc đa dạng hóa nội dung chủ đề nói chuyện như thế sẽ góp phần định hướng cho sinh viên không những hiểu sâu sắc hơn vai trò của Âm Nhạc Đại Cương trong Giáo Dục Thẩm Mỹ, mà còn giúp sinh viên thường xuyên được tiếp cận với cả âm nhạc dân tộc và âm nhạc cổ điển.
Giúp họ hiểu được giá trị thẩm mỹ của từng dòng nhạc khác nhau, làm phong phú thêm các quan điểm thẩm mỹ; đồng thời, khắc phục những nhận thức cứng nhắc, không phù hợp với xu thế phát triển, phủ nhận những yếu tố tích cực của các quan điểm thẩm mỹ khác nhau.
* Thứ tư, chú trọng thành lập các CLB dạy cảm thụ âm nhạc cho sinh viên.
Các trường cần quan tâm, đầu tư kinh phí cho việc nâng cao chất lượng hoạt động của các CLB, các hội, nhóm âm nhạc trong nhà trường, nhất là việc thành lập các CLB dạy cảm thụ âm nhạc ngoài giờ cho sinh viên. Việc tổ chức các CLB dạy cảm thụ âm nhạc là rất cần thiết, bởi vì không phải sinh viên nào cũng có năng khiếu để có thể dạy cho họ biết chơi nhạc cụ, biết cách hát,…
Trong khi đó, quá trình cảm thụ âm nhạc không hoàn toàn đòi hỏi sinh viên phải có năng khiếu, vì mục đích của việc dạy cảm thụ âm nhạc là để sinh viên nâng cao được khả năng nhận thức tinh tế và có chiều sâu hơn trong quá trình thưởng thức một tác phẩm âm nhạc nào đó, chứ không phải việc dạy họ biết cách chơi nhạc cụ, biết xướng âm thế nào cho đúng nốt nhạc,…
Việc sử dụng Âm Nhạc Đại Cương trong quá trình dạy cảm thụ âm nhạc cho sinh viên sẽ góp phần giúp họ nâng cao được quan điểm thẩm mỹ, thể hiện qua việc sinh viên đưa ra ý kiến cá nhân khi được nghe một sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương mà họ yêu thích trong mỗi tiết học cảm thụ âm nhạc, làm tăng khả năng đánh giá thẩm mỹ của sinh viên.
Đồng thời, chính vì âm nhạc là loại hình nghệ thuật sử dụng âm thanh để diễn tả tâm tư, tình cảm của con người, nên khi sinh viên đến với cảm thụ âm nhạc, họ sẽ được rèn luyện cách biểu lộ mọi cung bậc của cảm xúc, tình cảm (khi vui, khi buồn, khi háo hức, khi bất ngờ,…) một cách linh hoạt nhất thông qua tính chất của các giai điệu âm nhạc, nhất là khi họ được tiếp cận với những sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương mà họ yêu thích.
Khi tổ chức các CLB dạy cảm thụ âm nhạc, nhà trường cần phải nhận thức rõ, việc tổ chức các hoạt động giáo dục này không phải nhằm mục đích để cho sinh viên học được bao nhiêu kiến thức lý luận về âm nhạc, mà quan trọng hơn là để sinh viên có được những kỹ năng cơ bản nhằm thích nghi được với mọi môi trường âm nhạc.
Trong đó, việc sử dụng Âm Nhạc Đại Cương như là một phương tiện để sinh viên được học cách tiếp cận có chọn lựa, hiểu thế nào là thẩm mỹ âm nhạc nói chung, Âm Nhạc Đại Cương nói riêng, qua đó, thể hiện được các nét đẹp trong hành vi của mỗi sinh viên.
* Thứ năm, đẩy mạnh các hoạt động thông tin, truyền thông của nhà trường.
Lãnh đạo các trường cần thường xuyên chỉ đạo và quản lý chặt chẽ nội dung các trang tin điện tử, trang mạng xã hội và các hoạt động trong thư viện của nhà trường, tạo sự “chuyên nghiệp hóa” về từng mảng thông tin.
Trong lĩnh vực âm nhạc, nhà trường cần phải giao nhiệm vụ cụ thể cho các cán bộ có chuyên môn phụ trách, nắm bắt kịp thời những vấn đề đang tồn tại trong nhu cầu thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ của sinh viên đối với các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương được phổ biến trong xã hội để có những hoạt động Giáo Dục Thẩm Mỹ phù hợp.
Chú ý công tác biên tập trên các trang tin điện tử, các trang mạng xã hội của nhà trường, tránh đăng tải những sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương chạy theo thị hiếu tầm thường của một bộ phận sinh viên, nhất là những bài viết xoáy sâu vào đời tư nghệ sĩ để kiếm lời, những bài viết cổ xúy cho lối sống thiếu lành mạnh của một bộ phận nghệ sĩ nhạc đại chúng.
Thậm chí là cả những hình ảnh của các nghệ sĩ có “gu” thời trang không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc, không đem lại giá trị giáo dục, tiềm ẩn những mối nguy về sự phát triển lệch lạc trong thị hiếu thẩm mỹ của sinh viên.
Thay vào đó, cần có những chuyên trang, chuyên mục đăng tải các chuyên đề về âm nhạc nói chung, Âm Nhạc Đại Cương nói riêng mang tính dài hơi, có hệ thống, từ những vấn đề đơn giản đến phức tạp, tạo ra sự hấp dẫn trong các bài viết, nhằm hướng dẫn, định hướng thẩm mỹ cho sinh viên trước những biểu hiện của cái đẹp và cái chưa đẹp trong các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương đang được phổ biến hiện nay.
Bên cạnh đó, các phương tiện thông tin của nhà trường cần tập trung phê phán, phân tích, tìm nguyên nhân của những cá nhân, tập thể có những biểu hiện không lành mạnh xảy ra trong cuộc sống hằng ngày.
Trong các thư viện của nhà trường, cần tăng cường phát triển “vốn” tài liệu, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của sinh viên, như đầu tư các loại sách báo về âm nhạc nói chung, Âm Nhạc Đại Cương nói riêng để sinh viên có điều kiện tìm hiểu thêm về chuyên ngành này.
Hoặc có chính sách đặt mua dài hạn nhiều loại sách, báo, đĩa hình, tranh ảnh, tạp chí Văn Hóa Nghệ Thuật nói chung, âm nhạc nói riêng, nhất là các sách nghiên cứu về mỹ học và các ấn phẩm liên quan đến việc Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua nghệ thuật nói chung, âm nhạc nói riêng.
Việc đầu tư các “vốn” tài liệu này cần có sự tham khảo ý kiến chuyên môn của các chuyên gia mỹ học, âm nhạc học để có những ấn phẩm thực sự phù hợp. Mặt khác, các trường nên tận dụng các phương tiện thông tin của nhà trường để đăng tải các danh mục sách, tạp chí,… về âm nhạc mà thư viện trường đang lưu trữ, nhằm thu hút sinh viên tìm đọc và mua sách.
Nhà trường cũng cần tăng cường bồi dưỡng và phát huy tốt vai trò của các cán bộ lãnh đạo, đội ngũ biên tập trong lĩnh vực văn nghệ để nâng cao chất lượng hiệu quả của công tác thông tin, truyền thông; trong đó chú trọng việc phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với các nhà lý luận, phê bình âm nhạc để đẩy mạnh các hoạt động định hướng thẩm mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương.
Cần lưu ý, các nội dung Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương trên hệ thống thông tin, truyền thông của nhà trường không thể mang tính giáo khoa, “hàn lâm” mà nên được thông tin dưới nhiều hình thức sáng tạo, sinh động, cuốn hút sinh viên.
Đó có thể là những hình thức phóng sự, hoặc sân khấu hóa các trò chơi giải trí,… là những hình thức cần được phát huy, nhằm đa dạng hóa các phương thức Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương.
2. Nâng cao vai trò của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường đối với nhiệm vụ giáo dục thẩm mỹ cho sinh viên thông qua âm nhạc đại chúng.
Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương là nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng và là trách nhiệm chung của toàn xã hội, nhưng trước hết phải đề cập đến vai trò quan trọng của nhà trường.
Ở đó, các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên với tư cách là tổ chức chính trị – xã hội, đại diện cho đông đảo đoàn viên, sinh viên giữ trọng trách vô cùng lớn đối với công việc quan trọng này. Tuy nhiên, thời gian qua, không ít nơi, vai trò của tổ chức Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên trong nhà trường còn nhiều hạn chế, phạm vi ảnh hưởng không đáng kể.
Vì vậy, để nhiệm vụ Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương đạt được nhiều kết quả tích cực hơn, cần phải quyết tâm nâng cao vai trò của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, mà nòng cốt là các tổ chức Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên. Theo đó, nhà trường và các tổ chức Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên trong nhà trường cần quan tâm, chú trọng một số nội dung cụ thể sau:
* Thứ nhất, phát động và duy trì các chương trình hành động, cuộc vận động theo hướng tập trung, đáp ứng các nội dung cụ thể của Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương, phù hợp với khả năng, nguyện vọng chính đáng của sinh viên.
Ngay từ đầu năm học, các tổ chức Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên cần bám sát chương trình công tác Đoàn, Hội và phong trào thanh niên trường học của Đoàn cấp trên; đồng thời căn cứ tình hình thực tiễn của từng trường để xây dựng chương trình hoạt động một cách cụ thể, rõ ràng đối với sinh viên trong nhà trường.
Kế hoạch xây dựng cần phải mang “màu sắc” của lứa tuổi sinh viên; có dự tính thời gian thực hiện chi tiết để vừa thuận lợi khi dự trù kinh phí, vừa có công tác chuẩn bị chu đáo, tạo tâm trạng háo hức, chờ đón của sinh viên.
Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên nhà trường cần tiếp tục đẩy mạnh các phong trào âm nhạc trong đoàn viên sinh viên, gắn với các sự kiện quan trọng của đất nước, của ngành Giáo dục và của nhà trường; tăng cường tổ chức các hoạt động giao lưu ca nhạc với Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên các đơn vị trong và ngoài nhà trường để thu hút đông đảo sinh viên tham gia, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho họ, tạo sự gắn kết tập thể giữa các sinh viên với nhau.
Thường xuyên phát động các phong trào sinh viên thiết thực, ý nghĩa, nhằm khích lệ, bồi dưỡng và phát huy tình cảm thẩm mỹ, lý tưởng thẩm mỹ cao đẹp trong sinh viên. Xây dựng các phong trào dựa trên truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam, được sinh viên đón nhận đầy tự hào như một đặc trưng của giới trẻ, đó chính là lòng yêu nước, tinh thần “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách”,… coi đó như động lực, “sợi chỉ đỏ” để kết nối tất cả sinh viên trong nhà trường.
Đồng thời, cần tăng cường tổ chức nhiều diễn đàn chính trị – văn hóa – xã hội, các cuộc gặp gỡ, đối thoại giữa sinh viên với lãnh đạo, để sinh viên trao đổi thông tin, trình bày chính kiến, từ đó nâng cao quan điểm thẩm mỹ cho đoàn viên, sinh viên.
Cán bộ lãnh đạo của Đoàn Thanh Niên cần nghiên cứu xây dựng cơ chế phối hợp để thể hiện rõ hơn nữa vai trò nòng cốt chính trị của Đoàn Thanh Niên nhà trường, tăng tính đoàn kết, tính liên hiệp của các tổ chức thành viên; phối hợp chặt chẽ với cấp ủy đảng, lãnh đạo nhà trường để đẩy mạnh các hoạt động Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương.
* Thứ hai, có kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao trình độ âm nhạc của cán bộ Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên và cán bộ chuyên trách về văn nghệ trong nhà trường.
Các cán bộ Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên, cán bộ chuyên trách lĩnh vực văn nghệ trong nhà trường cần phải được tạo điều kiện để đi học nâng cao vốn kiến thức về Văn Hóa Nghệ Thuật và nhất là nghiệp vụ về âm nhạc bên cạnh việc rèn luyện khả năng làm việc độc lập cũng như học tập kỹ năng làm việc theo nhóm.
Điều này rất quan trọng nếu muốn phát huy được vai trò của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường đối với các hoạt động Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương, bởi vì khi xây dựng một chương trình âm nhạc, các cán bộ chuyên trách sẽ phải xác định được đối tượng, mục đích, nội dung cần Giáo Dục Thẩm Mỹ mà chương trình sẽ hướng tới.
Do đó, nếu không có sự nỗ lực trau dồi kiến thức bằng những hình thức học nghiệp vụ, học hỏi các chuyên gia trong lĩnh vực âm nhạc thì các chương trình âm nhạc được tổ chức sẽ khó đạt hiệu quả cao.
Thực tế hiện nay, các chương trình âm nhạc do Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên nhà trường tổ chức đều “rập khuôn” theo những hình thức thể hiện cũ, chưa có nhiều sự đổi mới trong cách tổ chức. Điều này được phản ánh rõ nét trong quá trình phân tích thực trạng hoạt động Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương.
Trong quá trình khảo sát sinh viên, nếu phát hiện những biểu hiện lệch lạc trong thị hiếu thì cán bộ Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên cần xây dựng chương trình tuyên truyền, phổ biến các kiến thức về âm nhạc nói chung, Âm Nhạc Đại Cương nói riêng, cập nhật những thông tin chính xác, có sự hướng dẫn, giới thiệu cặn kẽ về Âm Nhạc Đại Cương để bồi dưỡng, nâng cao thẩm mỹ Âm Nhạc Đại Cương cho sinh viên.
Nhà trường cũng cần rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách phù hợp để tạo động lực, động viên, tập hợp, khai thác được những cá nhân, nhóm người có khả năng làm tốt việc Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương tại nhà trường.
* Thứ ba, tăng cường công tác chỉ đạo, định hướng của cấp ủy, chính quyền nhà trường đối với các tổ chức đoàn thể trong việc lựa chọn, lồng ghép các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương phản ánh cái đẹp vào các hoạt động ngoại khóa của sinh viên.
Đảng ủy, ban giám hiệu (ban giám đốc) nhà trường cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên chú trọng hơn nữa việc lựa chọn, lồng ghép các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương phản ánh cái đẹp vào các hoạt động ngoại khóa của sinh viên, đặc biệt là các hoạt động “đền ơn đáp nghĩa”, “uống nước nhớ nguồn”, tình nguyện vì cộng đồng, bảo vệ môi trường và các hoạt động xã hội khác của sinh viên.
Các hoạt động này cần được thiết kế phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể và gắn kết hữu cơ với chương trình biểu diễn, nhằm tạo ra những liên tưởng phong phú, giúp người tham gia nảy sinh mối quan tâm, kích thích sự tìm hiểu những thông điệp, ý nghĩa cao đẹp mà các tác phẩm Âm Nhạc Đại Cương mang lại.
Bên cạnh các chủ đề ca ngợi quê hương đất nước, con người Việt Nam, cần mở rộng các chủ đề phản ánh tâm tư, nguyện vọng, tình cảm, trách nhiệm của tuổi trẻ đối với bản thân, gia đình, nhà trường, quê hương và đất nước; đáp ứng nhu cầu, thị hiếu âm nhạc lành mạnh của sinh viên.
Những hoạt động có ý nghĩa xã hội như thế này nếu được kết hợp với những sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương phản ánh cái đẹp sẽ có sức truyền cảm hứng rất lớn. Chúng ta có thể thấy rõ điều đó qua các chương trình như “Mang âm nhạc đến bệnh viện”, “Áo ấm cho em”, “Những tấm lòng cao cả”,… được tổ chức thời gian qua.
Các chương trình này đã góp phần đem “lời ca, tiếng hát” để đổi lấy nụ cười, niềm hạnh phúc cho những “mảnh đời” kém may mắn, qua đó tạo nên sự lan tỏa “tình người” ấm áp rộng khắp trong cộng đồng. Đây cũng chính là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta, biểu hiện cho tinh thần “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, rất cần được tiếp tục phát huy.
Việc chú trọng lồng ghép các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương phản ánh cái đẹp thông qua các hoạt động ngoại khóa của sinh viên không những giúp họ nâng cao được thị hiếu thẩm mỹ, lý tưởng thẩm mỹ, có được những nhận thức đúng đắn khi lựa chọn các sản phẩm âm nhạc, mà còn góp phần đẩy mạnh giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh viên.
* Thứ tư, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường cần chú trọng khai thác, sử dụng có hiệu quả các phương tiện truyền thông hiện đại, nhất là trên môi trường mạng Internet đối với quá trình Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương.
Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên nhà trường cần tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp” trong đoàn viên, hội viên, sinh viên; duy trì hiệu quả các “fanpage” (tập hợp nhóm cộng đồng có chung sở thích nào đó trên các trang mạng xã hội), “website” của các các cấp bộ đoàn về tuyên truyền, giới thiệu các tin tốt, câu chuyện đẹp, góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp, những tấm gương tiêu biểu trong cuộc sống đến với đông đảo sinh viên.
Những hoạt động này nên tích hợp các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương có nội dung giáo dục phù hợp ở trong đó; ưu tiên các hình thức sử dụng Âm Nhạc Đại Cương kết hợp với hình ảnh trình chiếu minh họa (slideshow) để mang lại hiệu quả nhất định đối với quá trình Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên.
Thông qua các sản phẩm như vậy, Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên tập trung tuyên truyền, giáo dục sinh viên sống có lý tưởng cách mạng, hành động theo quy luật của cái đẹp, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động trong sinh viên về các nội dung cụ thể của Giáo Dục Thẩm Mỹ, giúp họ từng bước hoàn thiện ý thức thẩm mỹ.
Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên phải tạo được các diễn đàn trao đổi, đối thoại với sinh viên về các vấn đề chính trị, văn hóa, xã hội; thường xuyên nắm bắt, dự báo nhu cầu, thị hiếu của sinh viên để có kịp thời định hướng thẩm mỹ đúng đắn cho họ.
Trên cơ sở nắm bắt tình hình sinh viên, cán bộ lãnh đạo Đoàn Thanh Niên, Hội Sinh Viên cần có những biện pháp cụ thể như phối hợp với các chuyên gia về âm nhạc để viết bài, tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề nhằm tăng cường định hướng cho sinh viên hiểu được cái hay, cái đẹp trong các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương; đồng thời, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, các biểu hiện lệch lạc trong quá trình thưởng thức Âm Nhạc Đại Cương của đoàn viên, sinh viên.
3. Thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của lĩnh vực lý luận, phê bình âm nhạc, góp phần điều chỉnh, định hướng thẩm mỹ cho công chúng, sinh viên.
Lý luận, phê bình âm nhạc không trực tiếp tham gia vào đời sống âm nhạc như các nhạc sĩ sáng tác hay nghệ sĩ biểu diễn, nhưng luôn có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh, định hướng, làm cho hoạt động âm nhạc ngày càng hoàn thiện hơn. Sự lạc hậu, yếu kém từ hoạt động lý luận, phê bình âm nhạc có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển nền âm nhạc của mỗi một quốc gia, dân tộc.
Nhìn một cách tổng thể, vị trí của lý luận, phê bình âm nhạc không chỉ được đặt riêng trong mối quan hệ với sáng tác, mà còn được thể hiện ở cả mối quan hệ với nghệ sĩ biểu diễn, với công chúng khán giả và các nhà lãnh đạo, quản lý Văn Hóa Nghệ Thuật.
Với nhạc sĩ sáng tác và nghệ sĩ biểu diễn, phê bình âm nhạc sẽ giúp họ phát hiện, khích lệ cái hay, đồng thời nhắc nhở, cảnh báo những cái chưa hay trong sáng tạo nghệ thuật. Với công chúng, những dẫn giải của các nhà lý luận, phê bình âm nhạc chuyên nghiệp sẽ khơi gợi cho người nghe cảm nhận dễ hơn, trọn vẹn hơn cái hay, cái đẹp trong nghệ thuật âm nhạc.
Còn đối với các nhà lãnh đạo, quản lý, đội ngũ phê bình sẽ góp phần dự đoán các xu hướng phát triển của Âm Nhạc Đại Cương trên cơ sở chuyên môn; từ đó, tham mưu giúp các nhà quản lý có những quyết sách phù hợp với sự phát triển chung của nền âm nhạc quốc gia.
Để góp phần phát huy vai trò của Âm Nhạc Đại Cương trong Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên, một trong những giải pháp được đưa ra, đó là phải thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của lĩnh vực lý luận, phê bình trong đời sống âm nhạc ở nước ta; tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để đội ngũ phê bình âm nhạc phát huy mọi năng lực, năng khiếu, tư chất và sở trường; trong đó tập trung nâng cao hơn nữa ý thức nghề nghiệp của các “cây bút” phê bình âm nhạc.
Cần phá bỏ vị trí “độc quyền” của các cơ sở đào tạo chuyên ngành Âm nhạc học trên cả nước. Bộ Giáo dục và Đào tạo nên xem xét, nghiên cứu, khôi phục lại các mã ngành đào tạo lý luận, phê bình nghệ thuật; gắn đào tạo các chuyên ngành nghệ thuật với Giáo Dục Thẩm Mỹ.
Đồng thời, tạo bước đột phá trong công tác phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ lý luận, phê bình âm nhạc; đổi mới hệ thống chương trình, giáo trình, phương pháp giảng dạy theo hướng toàn diện, hiện đại; xây dựng đội ngũ lý luận, phê bình có khả năng thích ứng với từng thể loại âm nhạc khác nhau.
Mặt khác, cần chú trọng sử dụng các “cây bút” phê bình âm nhạc được đào tạo bài bản ở các cơ quan báo chí, các nhà xuất bản, hoặc các tờ báo, tạp chí có chuyên trang, chuyên mục văn nghệ và nhất là ở các trang tin âm nhạc điện tử.
Tập hợp lực lượng, tạo diễn đàn riêng cho các “cây bút” lý luận, phê bình âm nhạc công bố kết quả nghiên cứu, trao đổi học thuật cũng như tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn hoạt động nghề nghiệp.
Thời gian tới, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan triển khai xây dựng “Chương trình dịch thuật quốc gia về lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật” để làm căn cứ cho việc tiếp thu, vận dụng và phát triển lý luận về văn học, nghệ thuật.
Sớm có đề án rà soát tổng thể, điều chỉnh chương trình, sách giáo khoa về văn học, nghệ thuật theo hướng không chỉ dạy học sinh, sinh viên kiến thức, nội dung tác phẩm được tuyển chọn, mà quan trọng hơn, phải định hướng được cho họ biết phân biệt cái hay, cái đẹp trong nghệ thuật, biết thưởng thức các giá trị văn học, nghệ thuật nói chung, âm nhạc nói riêng.
Tổ chức các hội thảo, tọa đàm về các chủ đề nổi bật, các vấn đề được xã hội quan tâm trong đời sống âm nhạc để các nhà phê bình, văn nghệ sĩ có uy tín tham gia; qua đó, định hướng thẩm mỹ cho công chúng, sinh viên.
Các tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp, mà cụ thể là Hội Nhạc sĩ Việt Nam, hội âm nhạc ở các địa phương cần khẳng định được vai trò tư vấn cho các cơ quan quản lý về Văn Hóa Nghệ Thuật trong các hoạt động âm nhạc, cũng như vai trò định hướng trong thưởng thức âm nhạc của công chúng, sinh viên.
Trong đó, cần đẩy mạnh hoạt động của các Tiểu ban Lý luận, phê bình âm nhạc; phát huy năng lực, trách nhiệm của đội ngũ những người làm công tác lý luận, phê bình, nhằm khắc phục những hiện tượng “báo chí hóa”, “quảng cáo hóa”, “thương mại hóa” phê bình âm nhạc hiện nay, góp phần định hướng, nâng cao năng lực cảm thụ nghệ thuật cho công chúng, sinh viên.
Có thể nói, giải pháp thúc đẩy sự phát triển của hoạt động lý luận, phê bình âm nhạc trong nhiệm vụ Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương là một trong những giải pháp hữu hiệu, bởi tính ưu việt của lĩnh vực này đem lại là rất lớn, có tác dụng đẩy lùi các hiện tượng “lệch chuẩn”, thiếu thẩm mỹ trong đời sống âm nhạc của công chúng khán giả nói chung và sinh viên nói riêng ở nước ta hiện nay.
4. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý của Nhà nước đối với giáo dục thẩm mỹ cho sinh viên thông qua âm nhạc đại chúng, tạo môi trường văn hóa thẩm mỹ lành mạnh cho sinh viên.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, bên cạnh những mặt thuận lợi, sự xâm nhập ngày càng nhiều các sản phẩm âm nhạc phản thẩm mỹ trong xã hội đang trở thành mối đe dọa, thách thức đối với nền Văn Hóa Nghệ Thuật chân chính của dân tộc, tác động rất xấu đến môi trường văn hóa thẩm mỹ, đến tư tưởng, đạo đức, lối sống, tâm lý, hành vi của một bộ phận nhân dân, nhất là sinh viên, làm huỷ hoại, xói mòn nền tảng và những giá trị thẩm mỹ tốt đẹp của dân tộc.
Đây là một mối nguy hại lớn đối với đời sống tinh thần xã hội, được Đảng và Nhà nước ta xác định rõ trong nhiều năm qua. Nhằm ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ đó, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Chỉ thị số 46-CT/TW, ngày 27/7/2010 về “Chống sự xâm nhập của các sản phẩm văn hóa độc hại gây hủy hoại đạo đức xã hội”.
Trong đó, Ban Bí thư yêu cầu cấp uỷ đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể ở các cấp phải thực sự quan tâm, có kế hoạch tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, thẩm mỹ phù hợp với từng đối tượng trong xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ nói chung, sinh viên nói riêng; nâng cao năng lực và trình độ nhận biết, đánh giá cho sinh viên để bài trừ, tẩy chay các sản phẩm văn hoá độc hại.
Ngành Giáo dục và Đoàn Thanh Niên cần đẩy mạnh việc Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên bằng nhiều biện pháp để kiên quyết bài trừ các sản phẩm văn hoá độc hại xâm nhập vào nhà trường và thế hệ trẻ, tạo bước chuyển mạnh mẽ trong xây dựng môi trường văn hóa thẩm mỹ lành mạnh.
Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý của Nhà nước đối với Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương, thời gian tới, cấp ủy đảng, chính quyền các cấp cần thực hiện tốt một số nội dung cụ thể sau:
* Thứ nhất, đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về vai trò của Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương cho sinh viên.
Ban Tuyên giáo Trung ương cần chỉ đạo, hướng dẫn các cấp ủy đảng, chính quyền trong việc quán triệt, tuyên truyền và tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nội dung được nêu trong các văn bản chỉ đạo, định hướng của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, về công tác giáo dục cho sinh viên, trọng tâm là:
Nghị quyết số 23-NQ/TW, ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới”; Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”; Chỉ thị 42-CT/TW, ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XI) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 – 2030”, gắn với việc thực hiện có hiệu quả Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.
Đối với nhiệm vụ Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương, trên cơ sở các văn bản hướng dẫn, tuyên truyền của Ban Tuyên giáo Trung ương, các cấp ủy đảng, chính quyền cần đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức hơn nữa về vị trí, vai trò của Âm Nhạc Đại Cương trong Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên.
Cần phải hiểu rằng, Âm Nhạc Đại Cương về bản chất vẫn luôn mang trong nó chức năng thẩm mỹ của nghệ thuật âm nhạc nói chung; thậm chí để Giáo Dục Thẩm Mỹ đạt được sự lan tỏa rộng khắp thì với tính chất “đại chúng” vốn có của mình, các thể loại của Âm Nhạc Đại Cương hoàn toàn phù hợp và dễ tiếp cận nhất đối với sinh viên. Những kết quả thu được từ cuộc khảo sát của chúng tôi đã cho thấy rõ điều này:
96,6% sinh viên mong muốn được nghe các sản phẩm âm nhạc theo các thể loại, trào lưu Pop, Rock, Ballad, R&B, Hip hop,…
93,5% sinh viên thích nghe các thể loại Âm Nhạc Đại Cương Châu Á (K-Pop,…)
67,9% sinh viên thích nghe các thể loại Âm Nhạc Đại Cương Âu – Mỹ (US-UK)
91,6% sinh viên đánh giá rằng V-Pop luôn sôi động, đáp ứng kịp thời nhịp sống mới của thời kỳ hội nhập quốc tế.
Trên thực tế, nhiều sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương mang thông điệp, ý nghĩa về cuộc sống của giới trẻ nước ta đã tạo được sức lan tỏa rộng khắp trong và ngoài nước.
Điển hình như: Ca khúc “Ghen Cô Vy” (phiên bản mới từ ca khúc Ghen của Khắc Hưng, được Viện Sức khỏe, Nghề nghiệp và Môi trường thuộc Bộ Y tế đặt hàng) do các bạn trẻ Khắc Hưng, Min và Erik thể hiện cùng vũ điệu “rửa tay” của biên đạo, vũ công Quang Đăng đang “gây sốt” trên các trang mạng xã hội vừa qua, thậm chí còn xuất hiện trong Chương trình Last Week Tonight (phát sóng trên kênh HBO) hay được Tạp chí âm nhạc Billboard của Mỹ dành nhiều lời khen ngợi đối với một ca khúc tuyên truyền, hưởng ứng cho cuộc chiến chống dịch COVID-19 là một minh chứng rõ nét cho sức tác động mạnh mẽ của Âm Nhạc Đại Cương.
Vì vậy, để nâng cao chất lượng Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương, trước hết cần phải đổi mới tư duy từ những nhà hoạch định chính sách giáo dục, những nhà quản lý giáo dục, những người trực tiếp làm công tác giáo dục – đào tạo cho tới toàn bộ xã hội để họ nhận thức đầy đủ giá trị của Âm Nhạc Đại Cương trong quá trình bồi dưỡng.
Phát triển tình cảm thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ, lý tưởng thẩm mỹ và quan điểm thẩm mỹ cho sinh viên. Từ đó, các nhà hoạch định mới có cơ sở vững chắc để xây dựng nên những cơ chế, chính sách, tiêu chuẩn phù hợp trong công tác giáo dục và đào tạo; những nhà quản lý mới có cơ sở để xây dựng nên các chương trình Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương hợp lý cho các đối tượng sinh viên.
* Thứ hai, rà soát, điều chỉnh, bổ sung các văn bản quản lý về hoạt động Văn Hóa Nghệ Thuật nói chung, về Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên thông qua Âm Nhạc Đại Cương nói riêng, phù hợp với yêu cầu của tình hình thực tiễn.
Xuất phát từ những yêu cầu khách quan của đời sống xã hội, đổi mới tư duy về Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương là một tất yếu. Cùng với đổi mới mục tiêu, tất yếu phải đổi mới nội dung, chương trình đào tạo nhằm thể chế hóa mục tiêu đào tạo.
Chương trình Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương phải giúp cho sinh viên có vốn kiến thức chắc chắn về thẩm mỹ, giúp họ biết cách lựa chọn các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương có chất lượng để thưởng thức; đồng thời hiểu được cái hay, cái đẹp, cũng như nhận ra những cái chưa hay, chưa đẹp của các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương đó.
Thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo bên cạnh việc nghiên cứu, tham mưu Chính phủ ban hành các chính sách riêng về Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên, cần phải xây dựng một chương trình Giáo Dục Thẩm Mỹ có tính hệ thống, nhằm cung cấp kiến thức nền tảng về mỹ học, tạo cơ sở khoa học cho mọi hoạt động thẩm mỹ của sinh viên.
Trước mắt, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần sớm hoàn thành Đề án “Xây dựng chương trình giáo dục thẩm mỹ cho thanh thiếu niên, đặc biệt là học sinh, sinh viên trong các trường học” nhằm triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới”.
Cần lưu ý, trong quá trình xây dựng các chương trình Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải linh hoạt, mềm dẻo; không nên quy định các trường phải tuân theo chương trình khung một cách cứng nhắc, mà hãy để các trường chủ động biên soạn chương trình trên cơ sở chương trình chuẩn của Bộ thiết kế.
Việc làm này sẽ tạo điều kiện cho các trường ĐH, CĐ có những chương trình đặc thù mang thế mạnh riêng, bởi khi đó, các trường sẽ dựa vào nhu cầu thực tế của xã hội và trình độ của từng đối tượng sinh viên.
Để ngăn chặn, đẩy lùi sự xâm nhập của các sản phẩm âm nhạc phi văn hóa, phản thẩm mỹ lan truyền trong xã hội, tạo môi trường văn hóa thẩm mỹ lành mạnh cho sinh viên, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định mới về nghệ thuật biểu diễn trên cơ sở rà soát, nghiên cứu những hạn chế, chưa theo kịp với tình hình thực tế của Nghị định số 79/2012/NĐ-CP ngày 05/10/2012 và Nghị định số 15/2016/NĐ-CP ngày 15/3/2016 quy định về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang.
Thi người đẹp và người mẫu; lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu. Ngoài ra, các cấp chính quyền cần chú trọng rà soát các chính sách nhằm động viên, khuyến khích văn nghệ sĩ không ngừng sáng tạo và quảng bá nhiều sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương có giá trị Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên.
Cụ thể như các chính sách về cơ chế đặt hàng sản xuất, phổ biến các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương có giá trị nội dung tư tưởng và nghệ thuật cao, nhất là các sáng tác lấy sinh viên làm đối tượng; hay như các quy định về chế độ làm việc đối với giảng viên, giáo viên nghệ thuật,…
Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính cần sớm có Thông tư quy định về đấu thầu, đặt hàng, cung cấp dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn. Đây là căn cứ quan trọng để đội ngũ văn nghệ sĩ có điều kiện thuận lợi trong hoạt động sáng tác của mình, nhằm tạo ra nhiều tác phẩm Âm Nhạc Đại Cương có giá trị.
Các cơ quan chức năng như Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần rà soát, nghiên cứu những điểm chưa phù hợp về cơ chế, chính sách đối với đội ngũ văn nghệ sĩ, những người làm công tác Văn Hóa Nghệ Thuật.
Từ đó tham mưu Chính phủ ban hành các văn bản quy định riêng về chế độ làm việc đối với giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp trong lĩnh vực nghệ thuật cũng như cơ chế, chính sách đặc thù dành cho văn nghệ sĩ.
Mặt khác, cần quan tâm, chú trọng đến các chính sách khen thưởng, động viên, nhất là chính sách đào tạo, thu hút, đãi ngộ đối với các tài năng nghệ thuật để họ yên tâm gắn bó lâu dài với sự nghiệp mà mình đã chọn.
* Thứ ba, tăng cường công tác quản lý đối với các hoạt động Văn Hóa Nghệ Thuật trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Phát huy tích cực hơn nữa vai trò của hệ thống thông tin đại chúng trong việc tuyên truyền, quảng bá các giá trị Văn Hóa Nghệ Thuật của Việt Nam; tăng thời lượng phát sóng trên các đài phát thanh, truyền hình đối với các chương trình Văn Hóa Nghệ Thuật, giải trí có sử dụng các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương mang tính giáo dục cao, phù hợp với các đối tượng khác nhau.
Đồng thời cần tận dụng tối đa ưu thế của mạng Internet và các thành tựu của khoa học công nghệ, đặc biệt là mạng xã hội, nhằm phổ biến rộng rãi các sản phẩm âm nhạc có giá trị nhân văn cao cả đến với sinh viên, tạo điều kiện cho họ có cơ hội được tiếp cận nhiều hơn với các sản phẩm Âm Nhạc Đại Cương có chất lượng, có giá trị thẩm mỹ và giá trị tư tưởng cao.
Các cơ quan quản lý nhà nước cần chú trọng quản lý chặt chẽ các hoạt động biểu diễn Văn Hóa Nghệ Thuật; kiểm duyệt kỹ lưỡng các chương trình phát sóng trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhất là trên môi trường Internet và các trang mạng xã hội.
Có biện pháp trao đổi, nhắc nhở với các tác giả, nghệ sĩ trẻ và các đơn vị quản lý “website” âm nhạc, trên tinh thần nâng cao ý thức trách nhiệm công dân, gỡ bỏ các sản phẩm âm nhạc có nội dung, hình ảnh phản cảm, trái với thuần phong mỹ tục; đồng thời, sử dụng những biện pháp kỹ thuật chặn lọc các mạng xã hội có hệ thống ở nước ngoài, sử dụng tên miền quốc tế đối với các sản phẩm âm nhạc mang tính chất tuyên truyền, cổ xúy cho lối sống không lành mạnh.
Ngoài ra, những chương trình âm nhạc (kể cả các chương trình khác có sử dụng các sản phẩm âm nhạc trong đó) khi phát sóng trên các đài phát thanh, truyền hình cần chú ý đến chất lượng tư tưởng và nghệ thuật sao cho phù hợp với yêu cầu Giáo Dục Thẩm Mỹ; không phát sóng những chương trình có sử dụng những sản phẩm âm nhạc không lành mạnh.
Các cơ quan thông tấn, báo chí cần tuyên truyền mạnh mẽ những thành tựu đạt được trong lĩnh vực Văn Hóa Nghệ Thuật; quảng bá mạnh mẽ các tác phẩm lý luận, phê bình âm nhạc có tác dụng định hướng, nâng cao thẩm mỹ Âm Nhạc Đại Cương cho công chúng, sinh viên, cũng như lên án những hoạt động phi văn hóa, phản nghệ thuật.
Không phát, đăng các tin, bài phụ họa cho các khuynh hướng sáng tác và biểu diễn kém chất lượng, góp phần đấu tranh chống sự xâm nhập của các sản phẩm văn hóa độc hại gây hủy hoại đạo đức xã hội, coi nhẹ văn hóa truyền thống dân tộc.
Bộ Thông tin và Truyền thông cần chỉ đạo các cơ quan báo chí của Trung ương và địa phương coi trọng hơn nữa quy trình duyệt nội dung tin, bài; đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng các hoạt động Văn Hóa Nghệ Thuật đảm bảo có chất lượng cao về tư tưởng và nghệ thuật.
Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước, các ban ngành ở Trung ương và địa phương cần đẩy mạnh công tác phối hợp với các hội Văn Hóa Nghệ Thuật trong thẩm định, đánh giá các tác phẩm, chương trình nghệ thuật nói chung, Âm Nhạc Đại Cương nói riêng.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần chủ động phối hợp với Bộ Công an và ngành chức năng liên quan xử lý triệt để, nghiêm minh tình trạng vi phạm bản quyền tác giả trong lĩnh vực nghệ thuật. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm trong lĩnh vực dịch vụ văn hóa, gắn với trách nhiệm cá nhân và tổ chức khi để xảy ra sai phạm.
Bộ Thông tin và Truyền thông cần phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các cơ quan liên quan kiểm tra, chấn chỉnh tình trạng “thương mại hóa” hoạt động báo chí trên lĩnh vực Văn Hóa Nghệ Thuật; khắc phục tình trạng một bộ phận báo chí, xuất bản hoạt động không đúng tôn chỉ, mục đích, làm ảnh hưởng đến nhận thức, tư tưởng của thế hệ trẻ nói chung và sinh viên nói riêng; xử lý nghiêm minh các biểu hiện sai trái, đi ngược lại với đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước.
Các hoạt động Văn Hóa Nghệ Thuật thường diễn ra rất phức tạp, không chỉ ở phạm vi rộng lớn mà còn ở tính tự phát trong quá trình phát triển. Do đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quá trình xây dựng hệ thống Giáo Dục Thẩm Mỹ thông qua Âm Nhạc Đại Cương không thể thiếu vai trò của Nhà nước trong việc định hướng, điều chỉnh một cách chủ động, sáng tạo và có ý thức các hoạt động Văn Hóa Nghệ Thuật.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý của Nhà nước đối với lĩnh vực Văn Hóa Nghệ Thuật là một trong những giải pháp quan trọng nhằm phát huy cao nhất vai trò, sứ mệnh chân – thiện – mỹ của Văn Hóa Nghệ Thuật nói chung, Âm Nhạc Đại Cương nói riêng đối với quá trình Giáo Dục Thẩm Mỹ cho sinh viên.
Lê Trọng Nin
Xem thêm bài viết: Những nghiên cứu về giáo dục thẩm mỹ